 NGƯỜI PHỎNG VẤN: Chúng ta đều đã thấy những bức hình vẽ những sinh vật trông giống vượn người, tiến hóa qua nhiều giai đoạn nửa khỉ nửa người – cho đến khi nó trở thành một con người.
GIÁO SƯ: Nhưng đó không phải là ảnh chụp. Và nhiều nhà sinh học cũng như nhân loại học tra vấn liệu chúng có phải là những bức vẽ tả thực hay không.
Chúng ta hãy cùng thảo luận về những bức hình này.
NGƯỜI PHỎNG VẤN: Thưa giáo sư, một người bạn muốn tôi chứng minh rằng con người không tiến hóa từ khỉ. Anh ấy không tin vào Kinh Thánh, mà muốn các bằng chứng từ khoa học tự nhiên.
GIÁO SƯ: Gần đây tôi có mua một cuốn sách có tựa đề Icons of Evolution,nghĩa là Biểu Tượng Tiến Hóa, được viết bởi tiến sĩ Jonathan Wells. Ông có đến hai bằng tiến sĩ, trong đó có một bằng về sinh học phân tử và tế bào.
Chương 11 có liên quan đến thắc mắc của bạn anh. Tiến sĩ Wells nói: “…Cách lý giải các bằng chứng hóa thạch về sự tiến hóa của con người chịu ảnh hưởng nặng nề bởi niềm tin và thành kiến cá nhân. Các chuyên gia cổ nhân loại học – ngành học nghiên cứu về người tiền sử - nhận thấy lĩnh vực của mình mang tính chủ quan và dễ gây bất đồng nhất trong số các lĩnh vực thuộc sinh học…”
NGƯỜI PHỎNG VẤN: Có phải ông ấy nói rằng các chuyên gia tranh luận với nhau, và thừa nhận rằng cách giải thích của mình chứa đựng rất nhiều quan điểm cá nhân?
GIÁO SƯ: Đúng vậy. Ông trích dẫn lời của cố giáo sư ngành nhân loại học tại Đại học Harvard, Stephen Jay Gould [goold], người đã nói một số các phát ngôn của các học giả là “các ý tưởng được biến thành các mô tả.”
NGƯỜI PHỎNG VẤN: Nói cách khác, các suy đoán được tuyên bố là những sự thật đã được chứng minh?
GIÁO SƯ: Đúng vậy. Tiến sĩ Wells nói “đây khó có thể là một nền tảng vững chắc cho các tuyên bố có ảnh hưởng sâu rộng mà một số người theo thuyết Darwin muốn đưa ra về bản chất con người.”
Chẳng hạn như, một tuyên bố có ảnh hưởng lớn mà Darwin đã đưa ra là lòng mộ đạo trong tôn giáo của con người chỉ là một hình thức cao hơn của “tình yêu sâu sắc mà một con chó dành cho chủ của mình.”
NGƯỜI PHỎNG VẤN: Dường như không có một nhà khoa học nào có thể phân tích tuyên bố đó một cách khách quan được.
GIÁO SƯ: Đúng vậy. Điều đó phù hợp với những gì tiến sĩ Wells nói, rằng những cách lý giải về sự tiến hóa của con người chịu ảnh hưởng nặng nề bởi niềm tin và thành kiến cá nhân.
NGƯỜI PHỎNG VẤN: Nếu điều đó là đúng, vậy có cách nào để tìm ra đâu là những giả thuyết có thể được khoa học thực thụ kiểm chứng không?
GIÁO SƯ: Có. Tiến sĩ Wells viết: “Có ít nhất ba câu hỏi được đặt ra ở đây. Thứ nhất, con người có các đặc điểm chung với các loài động vật khác hay không? Thứ hai, có phải con người đạt được các đặc điểm này thông qua kế thừa có phát huy từ các tổ tiên động vật không? Và thứ ba, có phải con người chỉ là động vật không?”
Ông trả lời: “Darwin đã trả lời dứt khoát là ‘có’ đối với hai câu hỏi đầu tiên, và bởi xác nhận rằng đạo đức và tôn giáo của con người chỉ khác về cấp độ…so với bản năng động vật, ông cũng đã ngụ ý trả lời ‘có’ cho câu hỏi thứ ba.”
NGƯỜI PHỎNG VẤN: Trả lời “có” cho câu hỏi thứ nhất nghe có vẻ hợp lý. Con người có rất nhiều điểm chung với các loài động vật khác.
GIÁO SƯ: Tôi không tranh cãi về điều đó. Nhưng câu trả lời cho các câu hỏi thứ hai và thứ ba là chưa rõ: có phải con người đạt đượccác đặc điểm này thông qua kế thừa có phát huy từ các tổ tiên động vật không? Và, có phải con người chỉ là động vật không?
NGƯỜI PHỎNG VẤN: Những nhà khoa học nào tin rằng con người chỉ là một loài động vật tiến hóa cao, đã bị lừa dối nhiều lần.
Chúng ta đã biết một trường hợp điển hình của điều này ở trường học– Người Piltdown ở Anh vào đầu thế kỷ hai mươi.
GIÁO SƯ: Vâng. Vào năm 1912, nhà cổ sinh vật học nghiệp dư Charles Dawson tuyên bố đã tìm ra khoảng trống còn thiếu trong chuỗi tiến hóa của con người trong một hầm mộ. Ông đem các mảnh sọ vỡ của một người và một phần hàm dưới của một con khỉ đột đến Viện bảo tàng Anh quốc. Ở đó Arthur Woodward đã làm thành bộ xương sọ hoàn chỉnh – sử dụng các mảnh sọ vỡ của người, mảnh hàm của con khỉ đột, và thạch cao để hoàn thiện phần còn lại theo suy đoán của mình.
NGƯỜI PHỎNG VẤN: Làm sao ông ấy biết được bộ xương sọ đó có hình dạng như thế nào?
GIÁO SƯ: Theo các hiểu biết vào năm 1912, thuyết tiến hóa dự đoán rằng tổ tiên của con người phải có một bộ não lớn và hàm giống hàm của khỉ đột. Woodward đã đi theo giả thuyết đó, và tạo hình cái đầu của người Piltdown cho phù hợp với nhận thức này.
Tiến sĩ Wells giải thích: “Chỉ sau khi tìm thấy một số hóa thạch không thể bị gượng ép vào các học thuyết có sẵn, thì quan điểm về nguồn gốc con người mới được thay đổi.”
Nhà cổ sinh vật học Roger Lewin [LOO-in] nói lý do các nhà khoa học vẫn còn thảo luận về người Piltdown là vì nó cho thấy “thể nào những người tin vào hóa thạch nhìn thấy trong đó những điều họ muốn thấy.”
NGƯỜI PHỎNG VẤN: Việc đó minh họa cho điều tiến sĩ Wells đã nói, rằng cổ sinh vật học mang tính chủ quan nhất trong tất cả các lĩnh vực thuộc sinh học.
GIÁO SƯ: Đúng vậy. Một tác giả trên tạp chí chuyên ngành Khoa học có viết: “Bằng chứng khoa học quan trọng nhất là một sự sắp xếp các mẩu xương một cách tầm thường để từ đó dựng lên lịch sử tiến hóa của con người.” Một nhà nhân loại học đã so sánh công việc này với việc xây dựng lại các tình tiết trong cuốn Chiến tranh và Hòa bình của Tolstoy chỉ từ 13 trang được lựa chọn ngẫu nhiên.
NGƯỜI PHỎNG VẤN: Nghe như chỉ có rất ít bằng chứng, cộng với rất nhiều trí tưởng tượng và phỏng đoán.
GIÁO SƯ: Đúng vậy. Cây bút chính cho chuyên mục khoa học của tạp chí chuyên đề Tự nhiên, Henry Gee, nói thêm: “Không có hóa thạch nào bị vùi lấp cùng với giấy khai sinh của nó cả…” Ông tiếp rằng mỗi hóa thạch là “một điểm riêng rẽ, không có mối liên hệ có thể nhận biết nào với các hóa thạch đã có sẵn khác, và tất cả chúng trôi nổi giữa một đại dương bao la của những khoảng trống.
Tiến sĩ Gee nói ý tưởng cho rằng con người đã tiến hóa qua nhiều bậc tổ tiên “hoàn toàn là một phát minh của con người…, được định hình để hòa hợp với những định kiến sẵn có. …Đó không phải là một giả thuyết khoa học có thể kiểm chứng được, mà chỉ là một sự khẳng định có giá trị tương đương với một câu chuyện kể trước giờ đi ngủ - vui, mang tính giáo dục, nhưng không hề khoa học.”
NGƯỜI PHỎNG VẤN: Ồ! Nếu các bằng chứng thực sự thiếu sức thuyết phục như vậy, tại sao lại có nhiều người tin rằng con người đã tiến hóa từ các tổ tiên là động vật không phải người?
GIÁO SƯ: Nhà cổ sinh vật học tại Đại học Yale, Misia Landau đã rất ngạc nhiên khi nghiên cứu các học thuyết khác nhau về sự tiến hóa của con người. Trong cuốn Narratives of Human Evolution, tứcChuyện kể về Sự tiến hóa của Con người, bà nói rằng rất nhiều quan điểm được lặp đi lặp lại rộng rãi trong ngành cổ sinh vật học “được xác định là những câu chuyện kể hơn là những bằng chứng quan trọng.” Bà nói những câu chuyện dân gian về thuyết tiến hóa kể về một vị anh hùng rời bỏ nhà mình trên những cành cây để thực hiện một cuộc hành trình nguy hiểm, phát triển nhiều khả năng mới đa dạng, và cuối cùng biến đổi thành một con người thực thụ.
Lời kể có thể khác đi đôi chút, nhưng tất cả các câu chuyện đều chứa đựng bốn sự kiện chính. Thứ nhất, các tổ tiên động vật chuyển từ trên cây xuống mặt đất. Thứ hai, chúng phát triển dáng đi thẳng. Thứ ba, chúng đạt được trí thông minh và ngôn ngữ. Và thứ tư, chúng phát triển các hệ thống kỹ thuật và xã hội để chung sống với nhau.
NGƯỜI PHỎNG VẤN: Vâng, tôi vẫn thường nghe về điều đó.
GIÁO SƯ: Thật đáng ngạc nhiên! Tiến sĩ Landau đã khám phá ra rằng, mặc dầu bốn yếu tố này xuất hiện trong tất cả các sách giáo khoa giải thích về sự tiến hóa của con người, nhưng không phải lúc nào chúng cũng xuất hiện theo cùng một thứ tự! Bà lập luận “các chủ đề trong các bài viết về cổ nhân loại học trong thời gian gần đây…đã đi quá xa những gì có thể được suy đoán từ việc đơn thuần nghiên cứu các hóa thạch.”
NGƯỜI PHỎNG VẤN: Dường như bà ấy nhất trí với vị chuyên gia mà giáo sư đã trích dẫn, về sự khó khăn trong việc sử dụng các hóa thạch tương đối ít mà chúng ta có, và ghép chúng lại với nhau để thể hiện sự tiến hóa. Ông ấy đã so sánh việc này với việc xây dựng lại các tình tiết trong cuốn Chiến tranh và Hòa bình chỉ bằng 13 trang được lựa chọn ngẫu nhiên.
GIÁO SƯ: Đúng vậy. Tiến sĩ Landau nói các hóa thạch đưa ra quá ít dấu vết về những điều đã thực sự xảy ra, đến nỗi các nhà cổ sinh vật học trở thành những người kể chuyện.
NGƯỜI PHỎNG VẤN: Bà ấy có phải là nhà khoa học duy nhất nghĩ như vậy không?
GIÁO SƯ: Hoàn toàn không! Nhà sinh vật học Geoffrey Clark [JEF-ree KLARK] có viết: “Chúng tôi chọn lựa trong số nhiều kết luận nghiên cứu khác nhau, dựa trên định hướng và định kiến của mình – một quá trình mang tính chủ quan. …Cổ sinh vật học chỉ có hình thức chứ không có cốt lõi là khoa học.”
Nhà cổ sinh vật học Ian Tattersall nói thêm: “Trong ngành cổ sinh vật học, các khuôn mẫu chúng tôi nhận biết được vừa như được hình thành từ nếp suy nghĩ vô thức của mình, vừa như từ bản thân các bằng chứng.”
NGƯỜI PHỎNG VẤN: Bạn tôi xem rất nhiều chương trình khoa học trên ti-vi. Các báo cáo về tiến hóa trên các phương tiện thông tin đại chúng đáng tin cậy đến mức nào?
GIÁO SƯ: Là một nhà sinh vật học thực thụ, tiến sĩ Wells nhìn thấy một sự khác biệt lớn giữa những điều ông học được từ các bài báo chuyên ngành, và những điều những người ngoài ngành nghe. “Quần chúng ít khi biết được những điều không chắc chắn dai dẳng về nguồn gốc con người được phản ánh trong các phát ngôn của các chuyên gia khoa học như thế này. Thay vào đó, họ thường chỉ được thông tin về một cách giải thích mới nhất từ học thuyết của một người nào đó, mà không biết rằng chính các nhà cổ sinh vật học cũng còn chưa nhất trí về điều đó. Và điển hình, học thuyết đó thường được minh họa bởi những bức hình đầy trí tưởng tượng về người nguyên thủy, hay các diễn viên được hóa trang giống vượn người.”
NGƯỜI PHỎNG VẤN: Tôi đang nghĩ về sự so sánh mà chúng ta đã đề cập trước đây. Chỉ với 13 trang ngẫu nhiên, làm sao các nhà sinh vật học có thể khôi phục được chính xác các tình tiết trong cuốnChiến tranh và Hòa bình? Gần như là không thể được.
GIÁO SƯ: Trước khi kết thúc chương trình, chúng ta hãy cùng xem lại ba câu hỏi của tiến sĩ Wells. “Thứ nhất, con người có các đặc điểm chung với các loài động vật khác không?”
NGƯỜI PHỎNG VẤN: Chúng ta đã trả lời là “có.”
GIÁO SƯ: Ông ấy hỏi: “Thứ hai, có phải con người đạt được những đặc điểm này thông qua kế thừa có phát huy từ các tổ tiên động vật không?”
NGƯỜI PHỎNG VẤN: Và trả lời rằng các nhà khoa học thành thật thừa nhận là họ không biết.
GIÁO SƯ: Câu hỏi thứ ba và cũng là quan trọng nhất của ông là “Có phải con người chỉ là động vật?” Chúng ta sẽ thảo luận về câu hỏi này trong chương trình tới.
NGƯỜI PHỎNG VẤN: Tôi rất mong chờ đến lúc đó!!
|
0 nhận xét:
Cảm ơn bạn đã nhận xét. Nguyện Chúa ban phước cho bạn.